"نقشه ذهن"

"آشنایی با نقشه‌ ذهن" (Mind Map)

نقشه‌ ذهن: یک روش قدرتمند برای یادداشت‌نویسی

نقشه‌ ذهن یک تکنیک مفید است که روش یادداشت‌نویسی را بهبود بخشیده و حل خلاقانه‌ مشکلات را تقویت می‌نماید. این نقشه به صورت دایره‌ای شکل، حول کلمه‌ کلیدی یا ایده‌ اصلی رسم می‌شود. با استفاده از نقشه ذهن، شما به سرعت، ساختار یک موضوع را تشخیص داده و ارتباط بین اطلاعات مختلف مربوط به موضوع را درک می‌کنید. همچنین در این روش، حقایق و اطلاعات خامی که در یادداشت‌های معمولی محدود یا حذف می‌شوند، ثبت می‌گردند. علاوه بر این، نقشه ذهن، اطلاعات را در قالبی نگه می‌دارد که ذهن شما آنها را به سادگی به یاد آورده و به سرعت مرور می‌کند. رسم آن ساده بوده و برای موضوعات مختلف، قابل استفاده است. با توجه به اهمیت دو مقوله حل مشکل و ایده‌یابی در طراحی، این روش می‌تواند برای طراحان صنعتی، روشی مفید و کاربردی باشد.

نقشه ذهن چیست؟

نقشه ذهن یک روش گرافیکی برای نشان دادن ایده‌ها و مفاهیم است. در حقیقت، نقشه ذهن یک نمودار تصویری و شبکۀ معنایی است که ارتباطات معنادار را بین بخش‌های مختلف اطلاعات نشان می‌دهد. این روش، یک ابزار تفکر تصویری است که در سازماندهی اطلاعات، تجزیه و تحلیل و درک بهتر مفاهیم و همچنین به یاد آوردن افکار و خلق ایده‌های نو به شما کمک می‌کند. مانند هر ایده‌ بزرگ، قدرت نقشه ذهن در سادگی آن است.

در نقشه ذهن برخلاف یادداشت‌نویسی‌های متداول و یا متون خطی، اطلاعات، به روشی مشابه عملکرد مغز انسان، سازماندهی می‌شوند. از آنجا که این روش هم تحلیلی و هم هنری است، مفز شما را به روش پربارتری به کار گرفته و به عملکردهای مغز برای شناخت مفاهیم و مطالب کمک می‌کند و بهتر از همه اینکه این روش، روشی سرگرم‌کننده و لذت‌بخش است.

نقشه ذهن که توسط تونی بوزان (Tony Buzan) معرفی و شناسانده شد، قالب فهرست‌وار متداول در یادداشت‌برداری‌ها را که به کمک یک ساختار دوبعدی انجام می‌شد، متوقف نمود. یک نقشه ذهن خوب، ساختار کلی یک موضوع، اهمیت نکات خاصِ مرتبط با موضوع و روش ارتباط حقایق را نشان می‌دهد.

نقشه ذهن، خلاصه‌تر و جمع و جورتر از یادداشت‌های معمولی است و اغلب فقط یک طرف کاغذ را پر می‌کند. این موضوع به شما کمک می‌کند که ارتباطات را ساده‌تر ایجاد کنید. اگر چنانچه پس از رسم آن، به اطلاعات بیشتری نیاز پیدا کنید، می‌توانید به سادگی، مطالب را به آن اضافه کنید. نقشه ذهن روشی است که به سادگی قابل مرور کردن است و شما می‌توانید به سادگی با یک نگاه اجمالی، مطالب را در ذهن خود بازنگری کنید.

پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که یک نقشه ذهن چه شکلی است؟ بهتر است به جای توضیح دادن، مثالی بیاوریم:

در تصویر 1، یک نقشه ذهن درباره خود نقشه ذهن رسم شده و به شیوه‌ گرافیکی، عوامل، اصول و روش‌های رسم آن اشاره می‌کند. ممکن است در وهله‌ اول، نامرتب و به‌هم‌ریخته به نظر برسد، اما اگر شما فقط یکبار عادت به یادداشت‌برداری خطی را کنار بگذارید و از این شیوه‌ جدید استفاده کنید، هرگز به روش‌های قدیمی باز نخواهید گشت.

تاریخچه‌ استفاده از نقشه ذهن

یک تاریخچه‌ کوتاه می‌تواند برای ایجاد یک دورنما از موضوع، مفید باشد. نقشه‌های ذهنی و مفاهیمی مشابه آن، قرن‌هاست که در یادگیری، مشکل‌گشایی‌های گروهی، یادآوری مطالب، تفکر بصری، حل مشکلات و ایده‌یابی، توسط مربیان، مهندسان، روانشناسان، طراحان و مردم عادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روزهای نخست: برخی از نمونه‌های اولیه نقشه‌های ذهنی، توسط متفکر و فیلسوفِ مشهور اهل هلن، پرفیری تایروس (Porphyry of Tyros) در قرن سوم میلادی، در تصویرسازی بخش‌های مفهومی مباحث ارسطو، شکل گرفته است (به نظر می‌رسد تصویر 2 یکی از کپی‌های قرون وسطایی آن باشد). نکته‌ قابل توجه این است که این شیوه به قدری خلاقانه بوده که در یک کتاب قدیمی چاپ شده است و روش تصویرسازی آن، درک تفکر پیچیده ارسطو را آسان‌تر کرده است.

نوری در دوران تاریک: تاریخ‌نویسان به فیلسوف دیگری که از شکل‌های اولیه‌ نقشه ذهن به عنوان یک ابزار کمکی در فهم و درک مطالب استفاده می‌کرده است، اشاره می‌کنند. ریمون لیول (Ramon Liull)، فیلسوف و نویسنده‌ اسپانیایی قرن 13 و 14 میلادی، نیز چنین ساختارهایی را به شکل نقشه‌های تصویری، مورد استفاده قرار داده است. یکی از نمودارهای او به درخت دانش اشاره دارد و دیگری درخت فلسفه‌ عشق (تصویر 3).

در اواخر قرون وسطی و در آغاز دوران جدید علم و هنر، لئوناردو داوینچی، یکی از دانشمندان و هنرمندان مشهور و همه‌فن‌حریف نیز اغلب به شیوه‌ نقشه ذهن اشاره داشته است. او تصاویر و نوشته‌های خود را به صورتی غیر‌خطی یادداشت می‌کرد (تصویر 4).

دوران شکوفایی: شبکه‌ معنایی از طریق شناخت تئوریک روند یادگیری انسان شکل گرفت و توسط دکتر آلن کولینز (Dr. Allen Collins) و ام.اس. کوایلیان (M.S. Quillian) در اوایل دهه‌ 60 میلادی به صورت نقشه ذهن یا مایندمَپ درآمد. دکتر آلن کولینز به‌دلیل مطالعات و پژوهش‌هایش در زمینه‌ یادگیری، خلاقیت و تفکر ترسیمی به عنوان پدر نقشه ذهن (به صورت امروزی) شناخته می‌شود.

مردم قرن‌هاست از این تکنیک سازماندهی تصویریِ دایره‌ای شکل، در زمینه‌های مختلف مانند مهندسی، روانشناسی و آموزش، به صورت نقشه‌های تصویری ذهنی یا شبکه‌ای استفاده می‌کنند، اما منشاء اولیه‌ نقشه ذهن توسط نویسنده و روانشناس مشهور بریتانیایی، تونی بوزان مطرح شده است. او ادعا می‌کند که این ایده به وسیله‌ معناشناسی عمومی در رمان‌های علمی تخیلیِ آلفرد کورزیبسکی (Alfred Korzybski) به‌وجود آمده است. بوزان این ایده را از طریق کتاب‌ها و سخنرانی‌هایش معرفی کرد و این جرأت را به خود داد تا این روش را مُدون و فرموله کند. او می‌گوید که یادداشت‌نویسی‌های متداول، بستگی به خواننده و مشاهده‌ خطوط از چپ به راست و بالا به پایین دارد؛ درحالیکه آنچه که دقیقاً اتفاق می‌افتد این است که مغز انسان به کل صفحه به صورتی غیرخطی می‌نگرد. او همچنین از فرضیات مشهور درباره‌ نیمکره‌های مغز استفاده کرد تا برتری روش ترسیمی نقشه‌های ذهنی را نسبت به سایر روش‌های یادداشت‌برداری نشان دهد.

بوزان ادعا می‌کند که نقشه ذهن روشی عالی برای یادداشت‌نویسی است و نسبت به سایر روش‌ها، کمتر کسالت‌آور است. او همچنین بیان می‌کند که نقشه ذهن، کلیه‌ مهارت‌های چپ و راست مغز را به کار گرفته و باعث تعادل مغز و به کارگیری 99درصد از پتانسیل ذهنی به کار نرفته انسان و ایجاد الهام (که او آن را فرامنطق می‌نامد) می‌گردد.

دوران پیشتاز امروز: امروزه نقشه‌های ذهنی در شکل‌های مختلف و کاربردهای متفاوت شامل یادگیری و آموزش، برنامه‌ریزی، ایده‌پردازی یا نمودارهای مهندسی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. با مقایسه‌ نسخه‌های اولیه‌ نقشه‌های مفهومی، که توسط متخصصین دهه 60 میلادی شکل گرفت، با ساختار امروزیِ نقشه‌های ذهنی، به شباهت‌های آنها پی می‌بریم، ولی نقشه‌های امروزی ساده‌تر بوده و تنها یک واژه‌ کلیدی مرکزی دارند.

اینترنت و فن‌آوری‌ها و تکنیک‌های جدید امروزی، تغییراتی را در الگوها به وجود آورد. با استفاده از شبکه‌های مختلف، سازندگان نقشه‌های ذهنی می‌توانند با هم همکاری کنند و با استفاده از این نقشه‌ها، مشکلات پروژه‌های مختلف را حل کنند. این امر پیشرفت‌های چشمگیری را به همراه داشته و ساختن این نقشه‌ها را از یک روند یادداشت‌نویسی صِرف، به یک روند تفکر جمعی تبدیل کرده است. پیشرفت‌های امروزی، امکانات زیادی را برای گسترش کاربرد نقشه ذهن، به عنوان یک تکنیک برنامه‌ریزی و خلق ایده فراهم می‌آورد.

مزایا و کاربردهای نقشه ذهن

اساساً نقشه ذهن، مانع تفکر کسل‌کنندۀ خطی شده و خلاقیت شما را به کار انداخته و یادداشت‌کردن را سرگرم‌کننده و دلپذیر می‌کند.

نقشه ذهن را می‌توان در موارد به کار برد:

• یادداشت کردن
• مشکل‌گشایی گروهی (طوفان فکری)
• حل مشکل
• مطالعه و به یاد سپردن مطالب
• خلاصه کردن اطلاعات
• برنامه‌ریزی
• تحقیق و پژوهش و ادغام کردن اطلاعات منابع مختلف
• ارائه کردن اطلاعات (در قالبی که نشان‌دهنده کل ساختار موضوع است)
• شناخت و درک موضوعات پیچیده
• به کار انداختن خلاقیت

به عنوان مثال، فرد می‌تواند به یک سخنرانی گوش کرده و لغات کلیدی یا نکات مهم آن را به صورت نقشه‌ تصویری یادداشت کند. همچنین افراد می‌توانند از نقشه‌های ذهنی به عنوان تکنیک یادآوری و یا دسته‌بندی و تنظیم اطلاعات یک ایده پیچیده استفاده کنند. نقشه ذهن می‌تواند در جلسات خلاقیت نیز به عنوان یک شیوه‌ مفید، مورد استفاده قرار گیرد.

مشکل می‌توان تعداد دقیقی برای کاربردهای مختلف نقشه ذهن ذکر کرد. در حقیقت این روش می‌تواند ما را در روشن شدن افکار و درک بهتر موضوعات مختلف یاری کند: موضوعات شخصی، خانوادگی، تحصیلی یا کسب و کار، برنامه‌ریزی روزانه یا برنامه‌ریزی زندگی، خلاصه کردن کتاب، شروع یک پروژه، برنامه‌ریزی ارائه‌ کار، نوشتن بخش‌های مختلف یک وبلاگ و غیره (تصویر 5). تحقیقات نشان می‌دهد که مربیان و دانش‌آموزان، تکنیک نقشه ذهن را مفید می‌دانند و مطالب و ایده‌های خود را در این روش، بهتر از روش‌های یادداشت‌نویسی خطی به خاطر می‌سپارند. جالب است بدانید در کتاب پرفروش نامگذاری مرده (The naming of the Dead)، نوشته‌ یان رنکین (Ian Rankin)، کارآگاهی به نام کارآگاه رِبوس (Rebus)، برای حل معمای یک جنایت، از روش نقشه ذهن استفاده می‌کند.

روش ترسیم نقشه ذهن

رسم کردن یک نقشه ذهن بسیار ساده است (تصویر 6). در حالت کلی، رسم این نقشه سه مرحله کلی دارد:

• شروع: در وسط یک برگه‌ سفید، ایده‌ای را که می‌خواهید بررسی کرده و توسعه دهید، بنویسید یا رسم کنید. پیشنهاد می‌شود کاغذ را به صورت افقی قرار دهید.
• توسعه: موضوعات مرتبط با موضوع اصلی را بسط داده و هریک از آنها را با یک خط به مرکز، وصل کنید.
• تکرار: همین روند را برای زیر مجموعه‌ها تکرار کنید. زیرمجموعه‌هایی را در سطوح پایین‌تر ایجاد کرده و هرکدام را به زیرشاخه‌ مرتبط، متصل کنید.

برای رسم دقیق‌تر نقشه ذهن، به روش زیر عمل کنید:

1. عنوان موضوعی را که در حال بررسی و مطالعه‌ آن هستید در وسط کاغذ بنویسید و یک دایره، دور آن رسم کنید. (این عنوان در دایره‌ی شماره 1 تصویر 7 نشان داده شده است)
2. همانطور که به سمت زیرمجموعه‌ها و سرفصل‌های فرعی موضوع پیش می‌روید، خطوطی را از دایره‌ اصلی رسم کنید. این خطوط را با زیرمجموعه‌ها و سرفصل‌ها مشخص کنید. (این خطوط در تصویر 7 با شماره 2 مشخص شده‌اند)
3. همچنانکه در مورد موضوع تحقیق می‌کنید و سرفصل‌های فرعی یا سطوح دیگری از اطلاعات را بررسی می‌کنید که به زیرمجموعه‌های قبلی مرتبط هستند، این اطلاعات را نیز با رسم خطوط به مطالب مرتبط متصل کنید. (این خطوط با شماره 3 در تصویر 7 مشخص شده‌اند)
4. در نهایت برای اطلاعات خاص یا ایده‌ها، خطوطی را از سرفصل‌های مناسب رسم کرده و آنها را مشخص کنید. (این خطوط در تصویر 7 با شماره 4 نشان داده شده‌اند)

همانطور که پیش می‌روید، اطلاعات جدید را به طور مناسب به نقشه ذهن اضافه کنید. یک نقشه ذهن تکمیل شده، یک موضوع اصلی دارد، با خطوطی که از همه جهت از مرکز آن رسم شده‌اند. زیرمجموعه‌ها، سرفصل‌های فرعی و اطلاعات مختلف، مانند شاخه‌های درخت از بدنه اصلی آن رسم می‌شوند. لازم نیست نگران ساختاری که ایجاد می‌شود، باشید؛ این ساختار و شاخه‌های آن با توسعه‌ موضوع، شکل می‌گیرند. زمانی که متوجه شدید چطور یادداشت‌های خود را در قالب یک نقشه ذهن رسم کنید، می‌توانید قواعد خود را به کار ببرید. پیشنهادات زیر به شما کمک می‌کند:

توصیه‌های بیشتر برای رسم نقشه ذهن:

• از رنگ، تصاویر و نمادها استفاده کنید. تا جایی که می‌توانید تجسمی کار کنید؛ به این ترتیب مغز شما با سهولت بیشتری عمل می‌کند. چنانچه شکل یا نمادی برای شما تداعی‌کننده معنی و مفهومی خاص است، از آن استفاده کنید. عکس‌ها و تصاویر، بیشتر از کلمات در یادآوری مطالب به شما کمک می‌کند. (بسیاری از افراد به این بهانه که هنرمند نیستند، از امتحان کردن این روش خودداری می‌کنند؛ اجازه ندهید این طرز فکر، شما را از امتحان کردن آن باز دارد.)
• تا جایی که می‌توانید عنوان موضوعات را کوتاه و مختصر در نظر بگیرید. عناوین را به یک کلمه و یا حتی از آن بهتر، به یک تصویر محدود کنید و از واژه‌های ساده استفاده کنید. اغلب کلمات در یادداشت‌های معمولی زائد هستند. در نقشه ذهن، کلماتِ قدرتمند و واژه‌های پرمعنی، معانی را به صورت مؤثرتر و قوی‌تری بیان می‌کنند. کلمات اضافی فقط باعث شلوغ شدن نقشه ذهن می‌شوند. به‌ویژه در اولین نقشه ذهن خود، وسوسۀ نوشتن یک عبارت کامل، بسیار زیاد است. اما همیشه به دنبال فرصت‌هایی بگردید که این عبارت‌ها را در حد یک کلمه و یا یک تصویر خلاصه کنید. به این ترتیب، نقشه ذهن شما کارآمدتر خواهد بود.
• کلمات را به صورت مشخص و خوانا بنویسید. نوشته‌های ناخوانا و مبهم، خواندن و مرور مطالب را دچار اشکال می‌کند.
• از اندازه و خطوط مختلف، فونت‌های متفاوت و رنگ‌های متنوع برای ایده‌های گوناگون (حداقل سه رنگ) استفاده کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا در مواقع لازم، ایده‌ها را از هم تفکیک کنید. ضخامت و طول خطوط را تغییر دهید. این کارها می‌تواند در شناخت بهتر ساختار موضوع مفید باشد. تا جایی که می‌توانید نشانه‌های تصویری ایجاد کنید تا روی نکات مهم، تأکید بیشتری داشته باشید.
• در صورت لزوم از خطوط ضربدری استفاده کنید. اطلاعات یک بخش ممکن است با سایر بخش‌ها در ارتباط باشد؛ شما می‌توانید با رسم خطوط، این ارتباطات را نشان دهید. این کار به شما کمک می‌کند که ببینید چگونه یک قسمت از موضوع با سایر قسمت‌ها مرتبط است.
• هر کلمه یا تصویر را به تنهایی و روی خط مربوط به خودش به کار ببرید.
• همه‌ خطوط باید مرتبط بوده و به واژه یا تصویر مرکزی متصل باشند. بهتر است خطوط مرکزی و اصلی را ضخیم‌تر رسم کرده و با دور شدن از مرکز، خطوط را نازک‌تر رسم کنید.
• طول خطوط را متناسب با اندازه‌ کلمات در نظر بگیرید.
• سبک شخصی خود را به‌وجود بیاورید.

لازم به یادآوری است که قواعد و قوانین نقشه های تصویری را می‌توان بر اساس هدف و کاربرد، تغییر داد.

ابزارهای جدید

در حالی‌که رسم نقشه ذهن به صورت دستی در موارد مختلف می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، نرم‌افزارها و شبکه‌هایی مانند Mind Genius و MindMeister، با ایجاد نقشه‌های کیفی، در روند ترسیم به شما کمک می‌کنند. این نقشه‌ها به سادگی قابل ویرایش، تقسیم‌شدن و بازنویسی هستند. نرم‌افزاری با نام نقشه ذهن نیز با سازماندهی فضایی و ساختار سلسله مراتبی، به صورت مفید و مؤثری در سازماندهی حجم وسیعی از اطلاعات کاربرد دارد.

سخن آخر

نقشه ذهن موضوعی بسیار جذاب و پربار است و در این مقاله تنها به صورت کلی به آن پرداخته شده است. نقشه ذهن به شما کمک می‌کند که بین ایده‌های خود ارتباط برقرار کنید. این شیوه، ارتباطاتی را بوجود می‌آورد که ممکن است در سایر روش‌ها به آن دست پیدا نکنید. اگر هر نوع کارِ پژوهشی، طراحی یا یادداشت‌نویسی را انجام می‌دهید، این روش را امتحان کنید و نتایج مؤثر آن را ببینید. نگران این نباشید که آن را درست انجام می‌دهید یا نه، فقط از آن لذت ببرید.

در انتها، تصویر شماره 8، یک نقشه ذهنی ساده را که به راه‌حل‌های جلوگیری از گرم شدن کره زمین می‌پردازد، نشان می‌دهد.

 

مقاله "آشنایی با نقشه ذهن"،‌ آرمیتا سراج زاهدی، مجله دستاورد، شماره 31، بهار 1391

منابع

1. Example of Mind Map: www.manid-mapping/co.uk
2. How to make a Mind Map? : www.manid-mapping/co.uk
3. How to do a Mind Map? : www.jcu.edu.au
4. Learn how to draw Mind Maps : www.mindtools.com
5. History of Mind Mapping : www.mindmeister.com
6. Who invented Mind Mapping? : www.mind-mapping.org

"نقشه ذهن" ، "آشنایی با نقشه ذهن" ، "رسم نقشه ذهن" ، "تاریخچه نقشه ذهن" ، "یادداشت‌برداری" ، "ایده‌پردازی" ، "ترسیم نقشه ذهن" ، "طراحی" ، "طراحی صنعتی"

"هرم مزلو"

"هرم سلسله مراتب نیازهای انسانی مزلو" (Hierarchy of Human Needs)

یکی از شناخته‌شده‌ترین مدل‌های علمی در مورد نیازهای انسان، توسط آبراهام مزلو ارائه شده است.

آبراهام هَرولد مَزلو (Abraham Harold Maslow) روانشناس انسانگرای آمریکایی (۱۹۰۸ تا ۱۹۷۰)، نیازهای اساسی انسان را در یک هرم جای داد که دارای 5 طبقه بود. طبقات پایین‌تر هرم، نیازهای حیاتی‌تر و ساده‌تر و طبقات بالاتر، نیازهای پیچیده‌تر را نشان می‌دهند. به باور مزلو، نیازهای افراد، از یک فرایند سلسله‌مراتبی پیروی می‌کند که دامنه‌ای از نیازهای زیستی تا نیاز به تعالی را دربر می‌گیرد.

به اعتقاد مزلو، مرحله نهایی تکامل روان‌شناسی فرد، وقتی رخ می‌دهد که او از لحاظ برآورده شدن نیازهای پایه‌اش (طبقه‌های یک تا چهار) احساس امنیت و آرامش کند. در چنین وضعیتی، او تمرکز خود را بر شکوفا کردن استعدادهای نهفته‌اش برای تبدیل شدن به یک انسان مؤثر، خلاق، پخته و دارای بینش خواهد گذاشت.

چهار طبقه اول هرم مزلو، نیازهای پایه یا نیازهای فقدانی (Deficiency Needs) یا D-Needs نام دارند. این نیاز‌ها در صورت تأمین شدن، حس خاصی به فرد نمی‌دهند، اما در صورتی که تأمین نشوند، او را دچار اضطراب و نگرانی می‌کنند.

طبقه اول: نیازهای جسمانی و فیزیولوژیکی (Physiological) مانند تنفس، آب، غذا، خواب، دفع، فعالیت جنسی، سلامت و تعادل زیستی و روانی.

طبقه دوم: نیاز به امنیت (Safety) شامل امنیت شخصی، بدنی، سلامتی، اخلاقی، خانوادگی، مالی و شغلی.

طبقه سوم: عشق و تعلق خاطر (Love – Belonging) شامل پذیرش توسط اجتماع، دوستی، علاقه به دیگران، ازدواج، خانواده، روابط مناسب و صمیمیت جنسی (انسان‌ها به تعلق داشتن و پذیرفته شدن احتیاج دارند. این حس می‌تواند از سوی گروه‌های بزرگ (مانند باشگاه‌های ورزشی، اداره، گروه‌های مذهبی، سازمان‌های حرفه‌ای و ...) یا گروه‌های اجتماعی کوچک (مانند اعضای خانواده، همسر یا دوست نزدیک، معلم، همکار یا همکلاسی نزدیک، اشخاص مورد اعتماد و ...) ایجاد شود. افراد همچنین نیاز دارند توسط دیگران دوست داشته شوند و آن‌ها را دوست داشته باشند‌، چه از نوع همجنس و چه غیرهمجنس).

طبقه چهارم: رضایت (Esteem) شامل عزت نفس، اعتماد به نفس، موفقیت، احترام به خود و احترام متقابل.

طبقه پنجم: خودشکوفایی (Self-Actualization) نیازهای این بخش به عنوان نیازهای رشد‌دهنده یا نیازهای متعالی یا B-Needs شناخته می‌شوند و دربرگیرنده معنویت، اخلاق، خلاقیت، مهارت، حل مشکلات، حسن‌نیت و پذیرش واقعیت است.

خودشکوفایی، نیاز غریزی انسان‌ برای استفاده حداکثر از همه قابلیت‌ها و استعدادهایش، تلاش برای شکوفا کردن همه پتانسیل‌ها و تبدیل شدن به بهترین چیزی که امکان بودنش را دارد، است. نیازهای این طبقه، فقط زمانی مورد توجه فرد قرار می‌گیرند که نیازهای طبقه‌های پایین‌تر، برطرف شده باشند. هرگاه فردی به طبقه‌ بالاتر حرکت کرد، نیازهای طبقه پایین‌تر چندان مورد توجه اصلی او نخواهد بود. اگر هم به صورت موردی، به یک نیاز در طبقه‌های پایین‌تر احتیاج پیدا کند، به صورت موقتی اولویت آن نیاز را بالا می‌برد ولی هرگز به صورت دائمی به طبقه پایین‌تر باز نمی‌گردد. (به عنوان مثال یک شخص موفق از لحاظ تجاری که کارش را نیز دوست دارد، در صورتی که مبتلا به سرطان شود؛ نیاز طبقه پایین یعنی سلامتی، وقت و انرژی زیادی را برای بهبود یافتن صرف می‌کند، اما همچنان به کار و موقعیت‌اش به عنوان یک فرد موفق خواهد بالید و احتمالاً در صورت توان به کارش باز خواهد گشت).

این هرم به صورت یک هرم 8 طبقه، اصلاح شده و همچنان مورد بحث است:

1. نیازهای فیزیولوژیک و بیولوژیک (نیازهای زیستی) (Biological and Physiological Needs)

نیازهای اولیه زندگی: هوا، غذا، آب، سرپناه، گرما، روابط جنسی، خواب و ...

2. نیازهای ایمنی  (Safety Needs)

حمایت و حفاظت، امنیت، نظم، قانون، محدویت‌ها، پایداری و ...

3. نیازهای عاطفی و تعلق  (Belongingness and Love Needs)

خانواده، محبت، ارتباط، گروه‌های کاری و ...

4. نیازهای مربوط به عزت‌نفس  (Esteem Needs)

موفقیت، موقعیت و جایگاه، مسئولیت، اعتبار و ...

5. نیازهای شناختی  (Cognitive Needs)

دانش، معنا، خودآگاهی و ...

6. نیازهای زیبایی‌شناسی  (Aesthetic Needs)

زیبایی، تعادل، فرم و ...

7. خودشکوفایی  (Self-Actualization)

رشد فردی، رضایت شخصی و ...

8. تعالی (Transcendence)

کمک به دیگران برای خودسازی و ...

در بخش بررسی نیازها در روند طراحی و شناسایی موضوعات طراحی می‌توان از این دسته‌بندی استفاده کرد.

"طراحی" ، "نیازهای انسان" ، "هرم نیازهای انسانی" ، "هرم نیازهای انسانی مزلو" ، "هرم مزلو" ، "آبراهام مزلو"

"روند طراحی"

"مراحل فرایند طراحی"

1.       حقیقت یابی

1.1.     تعریف مسأله

1.1.1.     شناسایی مشکل

پی بردن به اصل نیاز با پرسش و پاسخ

1.1.2.     تعیین هدف (Design Brief)

1.1.2.1.    عمر محصول

1.1.2.1.1.   کیفیت مواد

1.1.2.1.2.   فرهنگ اجتماعی

1.1.2.1.3.   فرهنگ استفاده

1.1.2.1.4.   اقتصاد

1.1.2.1.5.   مد

1.1.2.2.    نوع نیاز

1.1.2.2.1.   روحی

1.1.2.2.1.1.      استتیکی

1.1.2.2.1.2.      سمبولیک

1.1.2.2.2.   جسمی

1.1.2.2.2.1.      ارگونومیکی

1.1.2.2.2.2.      ایمنی

1.1.2.2.2.3.      راحتی

1.1.2.2.2.4.      عملکردی

1.1.2.3.    استفاده‌گر

1.1.2.3.1.   محیط اجتماعی

1.1.2.3.2.   محیط فرهنگی

1.1.2.4.    زمان

1.1.2.4.1.   حال

1.1.2.4.2.   آینده

1.1.2.5.    مکان (تعیین مکان جغرافیایی)

1.1.2.6.    تکنولوژی

1.1.3.     تفسیر مشکل

1.1.3.1.    شناسایی مشکل

1.1.3.2.    تعیین فرضیه

1.2.     آماده‌سازی

1.2.1.     جمع آوری اطلاعات

1.2.2.     آنالیز اطلاعات

1.2.2.1.    آنالیز اجتماعی

1.2.2.1.1.   شدت رابطه محصول و انسان

1.2.2.1.2.   نوع رابطه محصول و انسان

1.2.2.2.    آنالیز محیطی (ارتباط محصول و محیط)

1.2.2.3.    آنالیز بازار

1.2.2.4.    آنالیز کارکرد

1.2.2.4.1.   عملی

1.2.2.4.1.1.  جسمی –  روانی (ارگونومیک)

1.2.2.4.1.2.  فنی

1.2.2.4.2.   استتیک (ارتباط روحی محصول و انسان)

1.2.2.4.3.   سیستماتیک (ارتباط محصول با محصول)

1.2.2.4.3.1.  عملی (عملکردی و فنی)

1.2.2.4.3.2.  استتیکی

1.2.2.5.    آنالیز ساختار

1.2.2.6.    آنالیز استانداردها

1.2.2.7.    مواد و روش‌های ساخت

1.2.2.8.    آنالیز بسته‌بندی

1.2.2.9.    آنالیز حمل و نقل

1.2.2.10. آنالیز خدمات

1.2.3.     لیست بایدها

2.       ایده‌یابی

2.1.     ایجاد ایده‌ها

2.1.1.     به جریان انداختن آزاد ایده‌ها (آفرینش شکل‌های جدید)

2.1.2.     تدبیر ایده

2.1.2.1.    تعیین اولویت‌ها (مطابق با محدودیت‌ها)

2.1.2.2.    جریان‌های متفاوت فکری

2.2.     پرورش ایده‌ها

2.2.1.     انتخاب مفیدترین ایده (لیست وارسی اولیه)

2.2.2.     افزودن ایده‌های دیگر

2.2.2.1.    وفق دادن

2.2.2.2.    تغییر دادن

2.2.2.3.    بزرگ کردن

2.2.2.4.    کوچک کردن

2.2.2.4.1.   کاهش دادن

2.2.2.4.2.   حذف کردن

2.2.2.4.3.   آهسته کردن

2.2.2.5.    جانشین کردن

2.2.2.6.    تغییر نظم و ترتیب

2.2.2.7.    برعکس کردن

2.2.2.8.    ترکیب کردن

2.2.2.9.    عملکرد

2.2.2.9.1.   نیازهای جسمی

2.2.2.9.2.   نیازهای روانی

2.2.2.10. استتیک

2.2.2.10.1.    عناصر گشتالت

2.2.2.10.1.1.   فرم (نقطه، خط، سطح، حجم)

2.2.2.10.1.2.   رنگ (اصلی، ترکیبی، تضاد)

2.2.2.10.1.3.   رویه

2.2.2.10.1.4.   جنس

2.2.2.10.2.    کیفیت‌های بصری

2.2.2.10.2.1.   تعادل

2.2.2.10.2.1.1.  تقارن

2.2.2.10.2.1.2.  عدم تقارن

2.2.2.10.2.1.3.  شعاعی

2.2.2.10.2.2.   ریتم

2.2.2.10.2.2.1.  تکرار

2.2.2.10.2.2.2.  رشد

2.2.2.10.2.2.3.  تناسب

2.2.2.10.2.3.   تناسب

2.2.2.10.2.4.   شکل و زمینه

2.2.2.10.2.4.1.  فضای مثبت

2.2.2.10.2.4.2.  فضای منفی

2.2.2.10.2.5.   ساختمان گشتالت (تکنیک‌های بصری)

2.2.2.10.2.5.1.  هماهنگی (نظم)

2.2.2.10.2.5.2.  تضاد (پیچیدگی)

2.2.2.10.2.6.   تکنیک‌های بصری

2.2.3.     به جریان انداختن مجدد ایده‌ها

2.2.4.     لیست بایدها (تکمیل ایده‌ها بر اساس اطلاعات طبقه‌بندی شده)

2.2.5.     انتخاب طرح‌های نهایی (طبقه‌بندی بر اساس اولویت‌ها)

3.       راه‌حل‌یابی

3.1.     ارزیابی (وارسی راه‌حل‌ها)

3.1.1.     نظر طراح به طرح

3.1.1.1.    چک لیست وارسی

3.1.1.1.1.       ارگونومی

3.1.1.1.2.       استتیک

3.1.1.1.3.       مواد و مصالح

3.1.1.1.4.       اقتصاد

3.1.1.1.5.       برنامه‌ریزی ساخت

3.1.1.1.6.       نوع انرژی مصرفی

3.1.1.1.7.       ایمنی و امنیت

3.1.1.1.8.       جمع‌بندی اطلاعات

3.1.1.2.    ماکت‌سازی اولیه

3.1.2.     نظر متخصصان

3.1.3.     آزمودن طرح‌ها

3.1.4.     نظرات دیگران

3.2.     جداول ارزشیابی

3.3.     گزینش

3.3.1.     تصمیم‌گیری در رابطه با راه‌حل نهایی

3.3.1.1.    پیش‌بینی کلیه جزئیات

3.3.1.2.    پیش‌بینی امکانات عملی شدن طرح

3.3.2.     پیاده‌سازی (اجرا)

3.3.2.1.    راندوی اصلی (Rendering)

3.3.2.2.    نقشه‌های اجرایی

3.3.2.3.    مدل‌سازی

"روند طراحی" ، "فرایند طراحی" ، "روند طراحی صنعتی" ، "فرایند طراحی صنعتی" 

"انتخاب موضوع طراحی"

سؤالات دوازده‌گانه راهنما جهت "انتخاب موضوع مناسب برای طراحی"

پس از تعیین موضوعات مختلف، با پاسخ دادن (آری یا خیر) به سؤالات زیر، می‌توانید موضوعی را که تعداد جواب‌های مثبت آن بیشتر بوده است، انتخاب کنید.

1. آیا موضوع، دارای مشکل خاصی است؟
2. آیا مشکل موجود، مورد جدیدی است؟
3. آیا راه‌حل‌هایی برای رفع مشکل موضوع، در ذهن پرورانده‌اید؟
4. آیا موضوع، برای استفاده‌کنندگان آن، دارای ارزش خاصی است؟
5. آیا اطلاعات لازم در مورد آن، قابل دستیابی است؟
6. آیا به تحقیق و تفکر پیرامون موضوع، علاقه دارید؟
7. آیا از قبل در زمینه موضوع، تجربه و اطلاعاتی دارید؟
8. آیا حل مشکل، باعث تغییر و تحولی در رابطه با موضوع خواهد شد؟
9. آیا مراکزی وجود دارند که در زمینه موضوع، مساعدت نمایند؟
10. آیا تحقق طراحی مجدد موضوع در زمان تعیین‌شده، ممکن است؟
11. آیا مهارت لازم برای طراحی موضوع را در خود احساس می‌کنید؟
12. آیا با توجه به تمام شرایط فوق، دستیابی به طرح جدید و ارائه مدل نمایشی در پایان زمان تعیین‌شده، مقدور است؟

"طراحی" ، "موضوع طراحی" ، "انتخاب موضوع طراحی" ، "طراحی صنعتی" ، "موضوع برای طراحی"

"روند طراحی"

1.      حل نظری مشکل

برای انجام این بخش، ابتدا موارد زیر مورد بررسی قرار گرفته و سپس بر طبق نتایج کاربردی بدست آمده، به حل عملی مشکل می‌پردازیم.

1.1.     تعریف مشکل یا نیاز یا سفارش محوله

جهت اطلاع دقیق از آنچه مورد نیاز است و هدفِ طراحی است.

1.2.     مقدار نیاز و میزان ارزش موضوع

جهت دستیابی به درجه اهمیت رفع آن نیاز در زندگی استفاده‌گر

1.3.     تجزیه و تحلیل روابط اجتماعی موضوع

جهت شناخت خصوصیات و ویژگی‌های افرادی که به نحوی با محصول در ارتباط قرار خواهند گرفت و دانستن نظرات و انتظارات آنها

1.4.     تجزیه و تحلیل روابط محیطی موضوع

جهت شناخت تأثیرات مختلف و متقابل محیط و محصول

1.5.     تجزیه و تحلیل توسعه تاریخی موضوع

جهت آگاهی کلی از سیر تحول محصول و روند توسعه آن در طول زمان

1.6.     تجزیه و تحلیل نمونه‌های موجود در بازار

جهت آگاهی از تغییرات یا اختلاف میان نمونه‌ها از لحاظ عملکرد، ابعاد، فرم، جنس، رنگ، بافت، وزن و ...

1.7.     تجزیه و تحلیل پیکره و ساختار نمونه‌های موجود

بررسی شکل کلی و جزئیات موجود در پیکره و گروه‌های ساختمانی تشکیل‌دهنده نمونه‌ها

1.8.     تجزیه و تحلیل عملکرد نمونه‌های موجود

جهت آگاهی از چگونگی کارکرد نمونه‌ها، محاسن و معایب هریک

1.9.     تجزیه و تحلیل جنس و نحوه ساخت نمونه‌های موجود

جهت آگاهی از مواد به کار رفته و شیوه‌های تولید نمونه‌ها

1.10. تجزیه و تحلیل نحوه مونتاژ نمونه‌های موجود

جهت آگاهی از میزان سهولت یا پیچیدگی مونتاژ نمونه‌های موجود

1.11. تجزیه و تحلیل نحوه عرضه نمونه‌های موجود

جهت آگاهی از نحوه بسته‌بندی و حمل و نقل نمونه‌ها

1.12. تجزیه و تحلیل روابط میان موضوع و تولیداتی که به نحوی با آن مرتبط است

جهت دستیابی به تأثیرات متقابل فرمی آنها بر یکدیگر

1.13. مطالعه استانداردهای تعیین شده در رابطه با موضوع

1.14. شناخت حقوق ثبت شده در ارتباط با موضوع

1.15. تعیین خدمات پس از فروش

1.16. تجزیه و تحلیل نحوه سرویس و نگهداری

1.17. تعیین فهرست مشخصات طرح جدید یا لیست بایدها

1.18. ثبت کلیه ایده‌های تصور شده به صورت نوشتاری

2.      حل عملی مشکل

در حل عملی مشکل، با استفاده از فهرست مشخصات طرح جدید مورد نیاز، مراحل زیر انجام می‌گیرد:

2.1.     اتودهای اولیه

2.2.     ارزشیابی اتودها بر اساس میزان تطابق آنها با مشخصات لازم در طرح نهایی و انتخاب طرح برتر

2.3.     انجام محاسبات فنی لازم

2.4.     ارائه نقشه‌های اجرایی از قطعات مختلف طرح

2.5.     ساخت مدل نمایشی یا اصلی

2.6.     بررسی و کنترل نمونه اولیه و اصلاح اشکالات احتمالی

2.7.     تولید و عرضه جهت فروش 

"روند طراحی" ، "فرایند طراحی" ، "روند طراحی صنعتی" ، "فرایند طراحی صنعتی"

"روند طراحی"

"روند تئوری طراحی"

• فرمول‌بندی دقیق مسائل و تعیین سؤالات مربوطه (تعریف و تفسیر و بررسی دقیق مسأله و مشکل)
• پیدا کردن راه‌حل‌های ممکن (با ارائه ایده‌های نوشتاری و یا ترسیم طرح‌های مقدماتی و سپس انتخاب بهترین راه‌حل)
• انتخاب مناسب‌ترین جنس
• مورد ملاحظه قرار دادن مسائل تولید
• تصمیم‌گیری روی بهترین طرح
• بررسی هزینه کل 

"روند طراحی" ، "فرایند طراحی" ، "روند طراحی صنعتی" ، "فرایند طراحی صنعتی"

"روند طراحی"

"روند پژوهش در طراحی"

فاز 1

جمع‌آوری اطلاعات

(انباشت و نظم‌دهی به اطلاعات عمومی که به مشکل در دست بررسی و مسائل پیرامون آن مربوط می‌شود.)

1.1.  تحقیقات اولیه

(انجام تحقیقات میدانی اولیه توسط محقق در زمینه کلیات مربوط به وضع موجود و مسائل و مشکلات و مزایای فعلی)

1.2.  تحقیقات ثانویه

(پژوهش عمومی پیرامون مسائل مطرح‌شده از طریق جمع‌آوری اطلاعات موجود در سایت‌های اینترنتی، کتب، مجلات و سایر منابع اطلاعاتی از گذشته تا کنون)

1.2.1. بررسی کلی طرح‌های موجود خارجی و داخلی در صورت وجود

1.2.2. معرفی نمونه‌های برتر اجرا شده در داخل و خارج کشور

 فاز 2

ساماندهی دانش

(ساماندهی دانش به منظور کشف نیازهای واقعی استفاده‌کنندگان و تکمیل جنبه‌های تخصصی‌تر مرتبط با انسان، محیط و محصول، به همراه فاز بعدی صورت می‌گیرد. در امتداد تحقیقات، پژوهشگر باید نمودار مفهومی خاص پروژه را طراحی و برنامه‌ریزی نماید. این نمودار، محور اصلی تحقیق بوده و باعث ایجاد ارتباط بین مراحل مختلف و ساماندهی اطلاعات در طول پژوهش می‌گردد.)

تکمیل و آنالیز اطلاعات

2.1.  بازنگری تحقیقات اولیه و ثانویه

2.2.  انجام متدولوژی آنالیز 5w

2.2.1. چرا به این طرح نیاز است؟

2.2.2. چه نوعی از این طرح در حال حاضر موجود است؟

2.2.3. این طرح در چه مکان‌هایی قابل استفاده است؟

2.2.4. در چه زمانی از این طرح استفاده می‌شود؟

2.2.5. چه افرادی در ارتباط با این طرح می‌باشند؟

2.3.  تشریح کامل استفاده‌کنندگان و افراد مرتبط با طرح

2.3.1. تحقیق کامل گروه‌های مختلف اجتماعی مرتبط با طرح

2.3.1.1. استفاده‌کنندگان

2.3.1.2. سرویس‌دهندگان

2.3.1.3. مسئولین نظافت

2.3.1.4. مسئولین تعمیر و نگهداری

2.3.1.5. سایر گروه‌ها بر حسب نیاز و ضرورت

                        نیازهای و خواسته‌های هر گروه:

                                                مشخص کردن نوع و شدت ارتباط هر یک از گروه‌ها با طرح

                                                 مشخص کردن جنس افراد در ارتباط با طرح

                                                 مشخص کردن گروه‌های سنی مرتبط با محصول

                                               شناسایی نیازهای روانی و فیزیولوژیک و خواسته‌های هر گروه      

2.4.  آنالیز سیکل 360 درجه افراد و کاربری طرح

2.4.1. مشخص کردن سیکل کامل استفاده از طرح برای افراد در طول یکبار استفاده (چگونگی استفاده کامل از طرح توسط مهم‌ترین گروه‌های مرتبط)

2.4.2. مشخص نمودن سیکل کامل کار نظافت‌چی، مسئول حمل و نقل، مسئول تعمیر و نگهداری، ...

2.4.3. مشخص نمودن سیکل 360 درجه عملکرد و کاربری طرح (در طول یک 24 ساعت کامل)

2.4.4. مشخص نمودن سیکل 360 درجه عملکرد و کاربری طرح (در طول یک هفته کامل)

2.5.  بازنگری تحقیقات انجام شده در فازهای 1 و 2 و ثبت نکات خاص مرتبط با فرایند طراحی بر اساس تجربیات انجام شده

2.6.  ترسیم نمودار مفهومی مقدماتی

(این نمودار از 2 محور، مشابه محورهای x و y تشکیل می‌شود که در دوسوی هر محور، قوی‌ترین و مهم‌ترین خصوصیات مکمل و متضاد طرح را در ارتباط با استفاده‌کنندگان قرار می‌دهیم. این خصوصیات تا حد امکان باید در جهت منافع انسانی استفاده‌کننده انتخاب گردد. ترسیم این نمودار مبتنی بر تجربه محققین طراحی صنعتی بوده و از طریق سعی و خطا کامل می‌شود. نمودار مفهومی، نقطه عطفی در تحقیقات مربوطه ایجاد می‌نماید و زمینه‌ساز انعکاس وضعیت‌های چندگانه طرح در آینده تحقیق خواهد بود. همچنین با ترسیم این نمودارها، طراح در ادامه کار، به سرعت به نتایج حاصل از تحقیق، دست یافته و مسیر ایده‌آل را به صورت مفهومی و ترسیمی و نه اطلاعات تئوریک محض، در پیش روی خود خواهد یافت.)

 فاز 3

مباحث مهم تکمیلی در مطالعات کاربردی (وضع موجود + وضع مطلوب)

3.1.  بررسی مسائل فنی و مهندسی (همراستا با مطالعات طراحی صنعتی) که باید در حد ارائه راهکار معقول برای تیم طراحی و محاسباتی باشد.

3.2.  بررسی مسائل مطرح در طراحی صنعتی

3.2.1. بررسی مسائل فرهنگی، اجتماعی و مذهبی

3.2.1.1. بررسی فرهنگ‌های مختلف استفاده از طرح در اقشار مختلف جامعه

3.2.1.2. بررسی مسائل شرعی و مذهبی مرتبط با طرح

3.2.1.3. بررسی مشکلات ناشی از اختلاف آداب

3.2.2. بررسی مسائل خاص روانشناسی محیط

3.2.2.1. بررسی مسئله ازدحام در محیط و تراکم جمعیت و نیازهای مربوطه

3.2.2.2. بررسی پرایوسی مورد نیاز در محیط

3.2.2.3. بررسی قوانین مربوط به فواصل در انسان

3.2.3. بررسی مسائل و مشکلات مربوط به وندلیزم

3.2.3.1. تخریب‌های کلی و جزئی در بخش‌های مختلف

3.2.3.2. سرقت اجزاء و قطعات بازشونده و جداشونده

3.2.3.3. سوء استفاده معتادین و ... از پرایوسی فضای مربوطه

3.2.3.4. سایر موارد بر حسب تحقیق

3.2.4. بررسی مسائل ارگونومیک و آنتروپومتریک

3.2.4.1. بررسی مشکلات ارگونومیک مطرح در وضع موجود (برای سالمندان، خردسالان، معلولین و ...). این مراتب باید در کلیات و اجزاء ساختاری مورد نیاز در نظر گرفته شود.

3.2.4.2. بررسی امکان حل مشکلات فوق با توجه به محدودیت‌های فرهنگی، شرعی و اجرایی

3.2.4.3. بررسی ابعاد بهینه آنتروپومتریک برای گروه‌های اجتماعی مختلف به طور مجزا و در کل برای قسمت‌های مختلف ساختاری

3.2.5. بررسی مسائل بهداشتی

3.2.6. بررسی عوامل اقلیمی و محیطی تأثیرگذار

نور آفتاب، تاریکی شب، گرما و سرمای هوا، غبار و دود، باد و طوفان، باران و رطوبت، جلبک‌ها، باکتری‌ها و ارگانیزم‌های آبزی دیگر (جنبه‌های مثبت و منفی عوامل مذکور مدنظر است)

3.2.7. بررسی مطالعات شهرسازی و پارامترهای مؤثر

3.2.8. تأسیسات

3.2.8.1. آب‌رسانی

3.2.8.2. فاضلاب

3.2.8.3. برق

3.2.8.4. روشنایی طبیعی و مصنوعی

3.2.8.5. سیستم تهویه هوا

3.2.9. بررسی مسائل مربوط به زیبایی‌شناسی کاربردی

3.2.10.  در نظر گرفتن جنبه‌های طراحی سبز در مراحل مختلف طراحی و محاسبات، انتخاب مواد، فرایند ساخت و تولید، طول عمر محصول، بازیافت و ...

3.2.11.  بررسی مسائل ساخت و تولید (با توجه به آنالیز ساختار و اصول طراحی سبز)

3.2.11.1.  بررسی مواد و مصالح مناسب موجود در کشور برای اجزای مختلف

3.2.11.2.  بررسی قابلیت‌های ساخت داخلی و محدودیت‌ها و راهکارهای کاستن محدودیت‌ها

3.2.11.3.  بررسی مسائل کلی مربوط به خط تولید و مونتاژ

3.2.11.4.  بررسی کلی مسائل اقتصادی مطرح در زمینه مواد و فرایند ساخت

3.2.11.5.  خواسته‌های تولیدکنندگان

3.2.12.  بررسی مسائل مربوط به حمل و نقل، نصب و نظافت، نگهداری و تعمیر

3.2.13.  بررسی مسائل اقتصادی و محدودیت‌های مربوطه

3.2.14.  توسعه و تکمیل بخش نیازهای استفاده‌کنندگان

3.2.15.  توسعه و تکمیل بخش آنالیز 360 درجه کاربری طرح

3.3.  تکمیل نمودار مفهومی

              بازنگری و ارتقاء نمودار مفهومی با توجه به عوامل تأثیرگذار ذکر شده

 فاز 4

ساماندهی بینش

در این مرحله اطلاعات مربوطه به استفاده‌کنندگان، کارفرما، بازار و تولیدکنندگان، بازنگری شده و پس از مقایسه با هم، مورد تحلیل قرار می‌گیرد. این کار با کمک نمودار مفهومی (که تکمیل شده) انجام می‌شود. در پایان این مرحله سایر اطلاعات مهم پروژه، پالایش و به صورت نمودارهایی همراه با توضیحات، جهت ایجاد بینش در گام بعدی (طراحی) ارائه می‌شود.

ترکیب اطلاعات (سنتز)

4.1. بررسی و بازنگری سه فاکتور مهم تأثیرگذار بر استراتژی طراحی

4.1.1. مشتری (استفاده‌کننده) (Customer)

4.1.2. متقاضی انجام کار (کارفرما) (Client)

4.1.3. موقعیت بازار (Competition)

4.2. توسعه و تفسیر

4.2.1. در نظر گرفتن ایده‌آل‌های استفاده‌کنندگان (مشتری) و فاکتورهای بهینه مؤثر در طراحی

4.2.2. در نظر گرفتن ایده‌آل‌های کارفرما (با در نظر گرفتن نتایج حاصله از شرح خدمات تا به اینجا)

4.2.3. در نظر گرفتن نکات تأثیرگذار وضع موجود (بازار و تولیدکنندگان) بر مسائل طراحی و بالعکس

4.2.4. در نظر داشتن فاکتورهای تأثیرگذار فاز 3

4.3. تکمیل نهایی نمودار مفهومی به نحوی که بتواند تمامی ابعاد تحلیلی را تحت پوشش خود قرار دهد

 فاز 5

نتیجه‌گیری نهایی

5.1. ارائه مکتوب دستورالعمل‌های مطالعاتی و پژوهشی مربوط به هر فاز به طور مجزا

5.2. شناخت اهداف اصلی و فاکتورهای کاربردی مؤثر (به ترتیب اهمیت و اولویت) در روند طراحی

5.3. تعریف حالات متنوع ممکنه طرح، با توجه به نمودارهای مفهومی، از طریق جداول و نمودارهای ویژه تحلیل و ارزشیابی راه‌حل‌ها

5.4. پیشنهاد مناسب‌ترین حالات (بر اساس استدلال‌های همه‌جانبه) در نمودار مذکور با مشورت و تبادل نظر با کارفرما به منظور سوق دادن طراحان به سمت نواحی مختصات ایده‌آل در نمودارها

"روند طراحی" ، "فرایند طراحی" ، "روند طراحی صنعتی" ، "فرایند طراحی صنعتی"

"روند طراحی صنعتی"

"روند طراحی"

1.        تعریف نیاز یا مشکل

عبارتست از معین نمودن هدف. یعنی در این مرحله نیازی که تحت شرایط معینی قصد برطرف نمودن آن وجود دارد، مشخص می‌شود.

2.       تعیین مشخصات اولیه طرح

2.1.    مشخصات فنی

سرعت، شتاب، ظرفیت، دقت، بازده، قدرت و ...

2.2.    ابعاد و اندازه

اندازه معقول و مناسب برای شی

2.3.    عمر

طول عمری که برای محصول در نظر گرفته شده است.

2.4.    مقدار تولید

تعداد مورد نیاز

2.5.    مشخصات فرد راه انداز

تعداد، سن، جنس، توانایی فیزیکی و ذهنی، فرهنگ.

2.6.    شرایط محیط کار

دما، فشار، جریان باد، رطوبت، صدا و ...

2.7.    عوامل انسانی در محصول

مسائل ارگونومی و آنتروپومتری

2.8.    هزینه‌یابی

هزینه‌های مربوط به ساخت، مونتاژ، حمل و نقل، انبارداری و ...

2.9.    تحرک‌پذیری

میزان جابجایی وسیله و شدت تحرک

2.10.                     تنوع‌پذیری

امکان استفاده از شی برای چند کار مختلف یا بررسی امکان چندعملکردی نمودن محصول

2.11.                     مصرف

میزان هزینه شی در هنگام استفاده

2.12.                     منبع قدرت

نیروی لازم برای راه‌اندازی وسیله

2.13.                     نحوه کنترل

طریقه کنترل وسیله (خودکار، نیمه‌خودکار، دستی)

2.14.                     شکل ظاهری

پیکره مناسب و مطلوب با توجه به مسائل مختلف و معیارهای مورد قبول عامه

2.15.                     تعمیر و نگهداری

      نحوه تعمیر و نگهداری سهل‌تر و مناسب‌تر

2.16.رقابت

به کدام بازار عرضه می‌شود و باید با کدام نمونه‌ها رقابت کند.

2.17.                     حمل و نقل

      نحوه حمل و نقل محصول

2.18.                     آلودگی

میزان آلودگی‌های احتمالی در شرایطی که در آنجا مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

2.19.                     استاندارد

شرایط و معیارهای صحیح و تعیین‌شده قبلی جهت شی مورد نظر

2.20.                     محدودیت‌های قانونی، سیاسی و اجتماعی

مسائلی که از نظر قانونی، سیاسی و اجتماعی در رابطه با شی مورد نظر مطرح می‌باشد.

2.21.                     فاصله زمانی میان تولید و عرضه برای فروش

اگر قرار است شی پس از تولید، مدتی انبار شود، مدت زمان انبارشدن آن چقدر است؟

2.22.                     قابلیت اعتماد و ایمنی

میزان اعتماد استفاده‌گر نسبت به عدم صدمه زننده بودن یا آسیب‌رسانی محصول و ایمنی آن

2.23.                     سهولت استفاده

میزان سهولت کاربرد شی با توجه به تعیین خصوصیات و ویژگی‌های استفاده‌کننده

2.24.                     امکانات ساخت

امکانات ضروری یا تکنولوژی لازم برای تولید طرح موردنظر

2.25.                     جنس و مواد اولیه

تعیین مشخصات مواد تشکیل‌دهنده طرح با توجه به موارد دیگر

2.26.محدودیت‌های زمانی

محدوده زمانی که باید طرح، در آن قابل اجرا و عملی شود

3.      ایده‌پردازی و خلاقیت

طراح، باید فردی نوگرا و تحول‌پذیر ‌باشد، لذا در این مرحله باید ایده‌های نو و خلاق را جستجو نموده و از میان آنها بهترین ایده‌ها را انتخاب نماید. برای این کار دو روش ذکر شده است که عبارتند از روش جمعی و روش فردی.

3.1.    در روش جمعی، افرادی که توانایی لازم برای ایده دادن در خصوص مسأله را دارند، گرد می‌آیند و سپس با رعایت قوانین زیر به ارائه ایده می‌پردازند.

3.1.1. عنان گسیخته می‌اندیشند.

3.1.2. از ایده‌های داده شده در ارائه ایده‌های جدید کمک می‌گیرند.

3.1.3. از هرگونه انتقاد و اظهارنظر در مورد ایده‌ها دوری می‌کنند.

3.2.    در روش فردی، طراح می‌تواند با استفاده از اصول زیر، به ایده‌های مختلفی دست یابد.

3.2.1. وارونه سازی: تصور طراح در جهات دیگر، مثلاً تصور کردن طرحی عمودی به حالت افقی.

3.2.2. شبیه سازی: الهام‌گیری از طبیعت و یا دیگر مصنوعات بشری در طرح مورد نظر

3.2.3. همدلی: به این معنا که انسان خود را در جای ورودی مسأله بگذارد و سعی نماید بیاندیشد که میل او در رفع نیاز مشخص‌شده، چیست و با عقل خود، خواسته‌ها را دریابد. مثلاً خود را لباسی فرض نماید که قرار است به گونه‌ای شسته شود.

3.2.4. خیالپردازی: توجه به تصورهای خیالی و نشدنی

3.2.5. جستجوی سیستماتیک: یعنی تبدیل مشکل به مشکل‌های ریزتر و یافتن راه حل و یا تغییر در هر جزء

4.       تصمیم‌گیری و گزینش بهترین راه حل

در این مرحله، جهت گزینش راه حل بهینه، به ارزشیابی عوامل و پارامترهای مؤثر در طرح پرداخته می‌شود. در این قسمت ابتدا باید دانست که عوامل زیر در تصمیم‌گیری و گزینش بهترین راه حل دخیل هستند.

4.1.    هدف: نسبت دوری و نزدیکی راه‌حل‌ها در رفع مشکل و تأمین هدف

4.2.    تعداد راه‌حل‌ها

4.3.    امکانات و فرصت

4.4.    پارامترهای مهم در طرح

برای تصمیم‌گیری و انتخاب راه‌حل نهایی باید قبل از هر چیز با توجه به هدف مورد نظر، پارامترهای مؤثر و مهم و ارزش هر پارامتر نسبت به یکدیگر در هر راه حل مشخص شود. به عنوان مثال پارامترهای اساسی در طراحی یک کالای فرضی به صورت زیر می‌باشد.

4.4.1. تعمیر

4.4.2. اندازه

4.4.3. ایمنی

4.4.4. هزینه

4.4.5. ظرفیت

4.4.6. سادگی

4.4.7. ظاهر

4.4.8. مصرف

4.5.    ارزشیابی پارامترها

پس از تعیین پارامترهای اساسی و امتیاز آنها، ارزش هر پارامتر در هر یک از ایده‌ها را مشخص نموده و بر اساس یکی از روش‌های ارزشیابی به طرح منتخب دست می‌یابیم. 

سپس امتیاز در نظر گرفته شده برای پارامترهای هر راه‌حل را در امتیاز اصلی پارامترهای تعیین شده که بر اساس اهمیتشان کسب نموده‌اند، ضرب نموده و ارزش نهایی هر راه حل را به دست می‌آوریم.

بدین ترتیب راه حلی که امتیاز ارزش نهایی آن بیش از بقیه راه‌حل‌ها می‌باشد، به عنوان ایده برتر، مشخص و امکان تصمیم‌گیری و گزینش فراهم می‌شود.

5.      تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی اجزا

در این مرحله با توجه به تعریف مسأله و در نظر گرفتن شرایط مترتب بر دستگاه و اطلاعات موجود، محاسبات لازم صورت پذیرفته و نتایج آن مشخص می‌گردند. در این راستا مدلی از طرح که عبارت است از شکل ساده شده مسأله، به گونه‌ای که بر اساس امکانات و دقت مورد نیاز با شرایط واقعی تطابق داشته باشد، ساخته شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مدل به دو صورت تجربی یا ریاضی ممکن است عملی شود. هدف از مدل، برداشت و بررسی عملکردها و ویژگی‌های مختلف طرح و شناخت نقاط قوت و ضعف آن می‌باشد.

6.      مشخصات راه‌حل نهایی

نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل مهندسی، مشخصات راه‌حل نهایی را نمایان نموده و آن را جهت تولید انبوه آماده می‌سازد.

7.     تولید و عرضه

در این مرحله، کلیه نقشه‌های اجرایی با توجه به مشخصات راه‌حل نهایی، اصلاح و جهت استفاده بخش‌های تولیدی عرضه می‌شود.

"روند طراحی" ، "فرایند طراحی" ، "روند طراحی صنعتی" ، "فرایند طراحی صنعتی"

"فیش برداری"

"فیش ‌نویسی"

هدف از فیش‌برداری، یادداشت نمودن چکیده مطالعات و گزیده تحقیقات است تا بتوان به آسانى و در زمانى کوتاه و با اسلوبى خاص و منظم، در پژوهش‌های مختلف از آن استفاده کرد.

در فیش بردارى باید از موارد و اطلاعاتى استفاده کرد که قابل استناد و داراى اعتبار باشند و از نوشتن مطالبى که خدشه‌پذیرند و بر پایه محکمى استوار نیستند، خوددارى کرد.

ثبت مطالعات و تحقیقات در فیش‌ها به یکى از شکل‌هاى زیر انجام مى‌شود:

نقل مستقیم، ترجمه، تلخیص، خلاصه ترجمه، یادداشت‌های شخصی.

 

"روند طراحی" ، "فیش برداری" ، "فیش نویسی" ، "تحقیق در طراحی" ، "پژوهش در طراحی" ، "روش تحقیق"